Schrijf je in voor de nieuwsbrief en ontvang elke maand MuziekGeluk in je mailbox
Schrijf je in voor de nieuwsbrief en ontvang elke maand MuziekGeluk in je mailbox
Inderdaad Anneke van der Plaats, of zoals ik haar graag noem “The Grand Lady of de Nederlandse Dementie Zorg” heeft zelf dementie.
Door hier open mee naar buiten te treden draagt Anneke bij aan het doorbreken van het taboe wat toch altijd nog rond dementie hangt. Tot het laatst toe, blijft Anneke bijdrage aan een betere dementie-zorg.
Ik heb het voorrecht gehad om Anneke van der Plaats enkele malen te mogen ontmoeten. Ik heb haar zelfs in zonnetje mogen zetten, toen ze aanwezig was bij mijn theatershow “MuziekGeluk in drie bedrijven”.
Na afloop vertelde ze mij hoe blij verrast ze was met de titel die ik haar op mijn site had gegeven.
Voor mij is Anneke “The grand lady van de dementie-zorg” omdat haar gedachtegoed stevig is verankerd in de Nederlandse zorg. Haar motto “een gunstige omgeving levert gunstig gedrag op” bekend is bij bijna alle verzorgende van Nederland.
Haar trainingen en presentaties hebben bijgedragen aan een betere dementie-zorg in Nederland. Tijdens een congres vertelde Anneke mij dat een goede dementie-zorg niet zonder muziek kan. Muziek is een onderdeel van “een gunstige omgeving”.
Hier ontmoet het gedachtegoed van Anneke van der Plaats de MuziekGeluk methodiek van Ignar Rip. Muziek speelt een grote rol bij de beroemde belevingsplekjes van Anneke van der Plaats.
Welke muziek je het beste kan gebruiken bij de belevingsplekjes dat leer je op de MuziekGeluk training.
Lees deze pagina, bekijk de video’s, leer Anneke en haar gedachtegoed kennen. Wil je meer weten lees dan haar briljante boek “Het demente brein” wat zij samen schreef met Gerke de Boer. “Het Demente Brein” is mijn favoriete boek van Anneke.
Anneke van der Plaats werkte tot haar pensioen in 2002 als sociaal geriater en daarvoor als verpleeghuisarts. Ze is altijd een voorloper geweest.
Ze richtte als eerste een dagopvangcentrum voor ouderen op en ontwikkelde samen met gerontopsycholoog Ad Nouws de eerste geheugentrainingen.
Anneke is medeauteur van “De wondere wereld van dementie” “Het demente brein” “De dag door met dementie” Daarnaast is zij oprichter van het BreinCollectief, een groep deskundigen die zich bezighoudt met mensen met een hersenaandoening.
Hoe zit het met de invloed van de omgeving op het gedrag van mensen met dementie?
“Ik werk al heel lang in de ouderenzorg en altijd vanuit de gedachte dat ik mensen een leuk leven wil bezorgen. Want vroeger was dat in de verpleeghuizen echt niet vanzelfsprekend.
Er was alleen één vraag waar ik niet uitkwam: wat gaat er in het hoofd van demente mensen om dat ze zich zo gedragen dat je ze soms wel achter het behang kunt plakken?
Dat doen ze echt niet expres, was mijn overtuiging. Samen met een aantal collega’s ben ik me gaan verdiepen in de hersenkunde en zijn we de hersenkunde toe gaan passen op dementie. Het was de ontdekking van mijn leven.
Want als je weet waar het gedrag vandaan komt, dan weet je ook hoe je het op kunt lossen. Hoe meer je brein is aangetast, hoe meer je gedrag afhankelijk wordt van de omgeving.
En de omgeving kan positief of negatief zijn. Is de omgeving gunstig, dan zal ook het gedrag gunstig zijn en andersom.”
Wat maakt een omgeving ongunstig?
“Een ongunstige omgeving is bijvoorbeeld een omgeving met te weinig prikkels. Mensen met dementie hebben dynamische prikkels nodig, zoals beweging en muziek. Als ze een tekort hebben aan prikkels hebben, gaan ze op zoek naar prikkels.
Daarom zie je mensen vaak eindeloos door de gangen lopen, want als je loopt komt de wereld om je heen in beweging. Sommigen worden zo moe van dat lopen, dat je ze struikelend door de gangen ziet gaan met het risico dat ze vallen.
Beschadigde hersenen kunnen ook niet tegen de stilte. Vandaar dat je mensen met dementie nooit op hun eigen kamer ziet zitten. Hun hersenen vangen in zo’n stille kamer helemaal geen prikkels op. Alles staat voor hen stil. Als ze een paar seconden gezeten hebben, gaan ze dan ook weer verder.”
Hoe kun je zorgen voor een gunstige omgeving?
“Je kunt prikkels aanbieden door in de gangen beleef-plekjes te maken. Kleine hoekjes waar iets te zien of muziek is te horen. Je moet wel verschillende kleine hoekjes hebben die vanuit de verte goed te zien zijn en waar er minimaal één dynamische prikkel is. Dan gaan de mensen erop af.
Ik heb bijvoorbeeld in een verpleeghuis een herenhoek gemaakt met een staande klok en een ouderwetse fauteuil. En voor de vrouwen de babyhoek. Het mes snijdt aan twee kanten: mensen die te veel lopen, die stoppen op een beleef-plekje om even rustig te zitten.
En de mensen die te weinig lopen, worden door de familie gevraagd om eens te gaan wandelen. Ook de mensen met dementie die in de nacht rondlopen en dat zijn er veel hebben een tekort aan prikkels.
Voor hen maken we bewegende lichtjes op het plafond in hun kamer, dan zijn ze zo in slaap (of je geeft iemand muziek waar hij/zij bij in slaap valt, dan heb je geen pillen meer nodig).
Deze dingen gelden overigens niet alleen voor het verpleeghuis, maar ook voor thuis. Maak een fijn hoekje (beleef-plekje) in de kamer waar de persoon met dementie alle leuke dingen om zich heen heeft staan en in zijn eigen lekkere fauteuil kan zitten.
Zorg ervoor dat hij vanuit zijn fauteuil de hele kamer kan overzien, met name de deur, waardoor mantelzorger en bezoek naar binnen komen.”
Ouderen met dementie gedragen zich regelmatig agressief, waar komt dat gedrag vandaan?
“Je hebt een bovenbrein, dat is je denkende brein, en een onderbrein, dat is je gevoelsbrein. In je gevoelsbrein zit de zogenaamde amandelkern, of wel de angstkern. Als er iets onverwachts gebeurt, slaat de angstkern aan.
Gevaar! Omdat wij ons denkende brein hebben, kunnen we het angstgevoel beredeneren en kunnen we kiezen hoe we op de angst gaan reageren. Maar mensen met dementie hebben geen toegang meer tot het bovenbrein.
Bij hen slaat de angstkern veel sneller aan. Die angst wordt dan onmiddellijk omgezet in een reactie van vechten of vluchten. Vechten uit zich eerst verbaal. Bijvoorbeeld: ‘Wat moet jij hier? Donder op’. Als de angst niet weggenomen wordt, volgt er een tik of klap.
Vluchten uit zich in het niet mee willen doen of het niet mee willen werken. Je krijgt dan reacties als ’nee, ik wil geen pil, ik hoef geen pil’. Als je dan doorgaat, wordt het gegarandeerd vechten. Dat zijn allemaal reflexen van het emotionele onderbrein.”
Wat kan je doen om het beter aan te pakken?
“Als mensen steeds niet willen doen wat jij vraagt of als mensen beginnen te schelden, denk dan niet direct ‘wat een agressieve mevrouw’ of ‘ach, dat doet ze nou eenmaal’. Maar vraag je af: wat heb ik gedaan waarom deze mevrouw zo extreem angstig wordt dat ze met mij wil gaan vechten?
Het mooie is, dat mensen met dementie van buiten zijn, zoals ze zich van binnen voelen. Dus als jij op een vrouw afkomt en ze is bang, dan zie je dat. Je moet daarvoor wel op haar gezicht letten en goed kijken. Sommige verzorgende of verpleegkundigen zijn zo met hun tijdschema bezig, dat ze dat vergeten.
Als je kordaat op een mevrouw afkomt en je ziet dat ze angstig is, houd dan je pas in en kom lief en langzaam naderbij. Er zijn nog veel meer dingen die je kunt doen. Wij kijken altijd eerst naar de bouw en inrichting. Dan is soms al bijna de helft van het probleemgedrag opgelost.
Daarna gaan we kijken naar de werkprocessen, zoals de broodmaaltijd en de warme maaltijd. Daar kun je ook heel veel winst behalen. Het fijne is dat als je het goed doet, je ook nauwelijks meer probleemgedrag hebt. Je hebt dan minder werk, waardoor je tijd over hebt om leuke activiteiten te ondernemen.”
Het boek “De wondere wereld van dementie” is de titel van een compact en bijzonder boekje van Anneke van der Plaats en Bob Verbraeck. Anneke is een gedreven, authentieke en inspirerende voorvechter voor goede ondersteuning van mensen met dementie.
Bob Verbraeck was een trainer, gespecialiseerd in de ouderen-psychiatrie. Hij gaf trainingen aan verzorgenden, verpleegkundigen & medici.
Het boekje geeft inzicht in beleving & gedrag van mensen met dementie en geeft praktische aanwijzingen en tips om daar goed mee om te gaan.
‘De wondere wereld van dementie’ is compact, mooi geïllustreerd, aantrekkelijk vormgegeven, prettig leesbaar met begrijpelijke taal gebruik.
Het boek “Het Demente Brein” Waarom herkennen mensen met dementie hun eigen foto niet meer en hoe komt het dat ze voortdurend op zoek gaan naar hun moeder. Wat is de reden toch van dat vreselijke gillen en die enorme loopdrang bij mensen met dementie, met alle gevaren van dien.
In een vrolijk en praktisch boek wordt bovenstaande problematiek op nuchtere wijze beschreven. “Het demente brein” bevat de nodige praktijkvoorbeelden, casuïstiek en humor. Langzaam maar zeker wordt toegewerkt naar een simpel uitgangspunt: zonder aandacht voor de fysieke omgeving kan men bejegenen tot men een ons weegt en wordt een goed leven voor menig bewoner van het verpleeghuis een utopie.
Het boek “Het Demente Brein” heeft Anneke samen geschreven met Gerke de Boer. Gerke is verpleegkundige en auteur van het boek “U woont nu hier”
Het motto van Anneke van der Plaats “Een gunstige omgeving levert gunstig gedrag” met daarbij nooit vergeten dat wij zelf onderdeel zijn van die omgeving, onderschrijf ik volledig.
Daarom heeft mijn Dementia Guide op mijn Engelse site de volgende drie tools: Ikzelf, Muziek en De omgeving.
Anneke, een bijzondere vrouw die heel veel betekend en gedaan heeft voor de dementie-zorg in Nederland en een inspirator en voorbeeld is voor vele verzorgende.
Bedankt Anneke voor alles wat je voor de dementie zorg in Nederland hebt gedaan en hebt betekend.
Oprichter MuziekGeluk | Trainer I FAB ambassador | innovator, Ignar maakt het zorgen voor mensen met dementie gemakkelijker en leuker. Hij is gepassioneerd over favoriete muziek voor iedereen – innovatie - zorg - en Rotterdam.
